1)TBMM'nin görev süresini doldurması.
2)TBMM'nin erken seçim kararı alması.
!!!TBMM istediği zaman erken seçim kararı alır.
3)Cumhurbaşkanı TBMM seçimleri yenileyebilir.
!!!Cumhurbaşkanı seçimleri yenileme kararı alırken meclis başkanından görüş alır.
!!Yeni meclis seçilene kadar eski meclis görevine devam eder.
- Başbakanın istifası üzerine yeni bir hükümetin kurulamaması durumunda.
-Düşürülen bir hükümetin yerine 45 gün içinde yeni bir devletin kurulması.
-Kurulan hükümetin meclisten güvenoyu alamaması.
TÜRKİYE DE SEÇİMLERDE UYGULANAN İLKELER
1) Tek Dereceli Seçim: Halkın milletvekillerini doğrudan seçmesidir. 1946dan beri uygulanıyor.
2)Genel Oy: Dil,din,ırk,mezhep,cinsiyet,gelir,öğrenim durumu gözetmeksizin bütün vatandaşlar seçimlerde oy kullanmalıdır.
3)Eşit Oy: Herkesin oyu 1 oya eşittir.
4)Gizli Oy: Seçmenlerin oylarını saklı kullanmasıdır. 1950den ebri kullanılmaktadır.
5)Açık Sayım veDöküm: Oyların kamu huzurunda sayılmasıdır. 1950den beri
6)Serbest Seçim: Seçimlerin hiçbir baskı altında olmaksızın özgür bir ortamda yapılması.
GENEL SEÇİMLER
- Genel seçimler 4 yılda bir yapılır. Sadece milletvekilleri seçilir.
- % 10luk ülke barajı uygulanır.(Dhant Sistemi- 1982 anayasası ile belirlenmiştir.)
- Listeli usül uygulaması vardır.
- Türkiye de bir ilin kaç milletvekili çıkaracağına Yüksek Seçim Kurulu karar verir.
- 85 adet seçim bölgesi vardır. 550 adet milletvekili seçeriz. (1995 yılından beri uygulanmakta)
- Genel seçimlerden önce Adalet, Ulaştırma ve İç İşleri Bakanları görevlerinden çekilirler. Yerlerine tarafsız kimseler atanır.
- Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler 1 yıl içinde herhangi bir seçim varsa o sçeimde uygulanmaz.
- Genel seçimler ve yerel seçimler arasında 1 yıldan az süre var ise; iki seçim birleştirilir.
MİLLETVEKİLİ SEÇİLME YETERLİLİĞİ
1- T.C. vatandaşı olmak.
2- En az 25 yaşını doldurmuş olmak.
3- En az ilkokul mezunu olmak. (İlköğretim doğru cevap değildir)
4- Yükümlü olduğu askerlik görevini yapmış olmak yada muaf olmak.
5- Kısıtlı olmamak.
6- Yüz kızartıcı suç işlememiş olmak.
7- Taksirli suçlar hariç toplam 1 yılı aşan hapis cezası almamış olmak.
8- Kamu hizmetlerinden yasaklı olmamak.
NOT: Milletvekilliğine aday olan kamu çalışanalrı görevlerinden çekilmek zorundadır. Fakat kamu işçilerinin böyle bir mecburiyeti yoktur.
Görevine Geri Dönemeyecek Olan Kişiler:
- Yüksek Yargı Organlarının Üyeleri
- Emniyet Mensupları
- T.S.K mensupları
- Hakimler ve Savcılar
Milletvekilliğinin Düşmesi
Kendiliğinden Düşmesi: TBMM kararı olmaksızın olan düşmelerdir.
- Ölüm ve gaiplik
- Milletvekilinin cumhurbaşkanı seçilmesi
- Milletvekilinin kısıtlı hale gelmesi
- Milletvekilinin kesin hüküm giymesi
- Milletvekilinin partisinin kapatılmasına eylem ve söylemleriyle sebep olması.
Milletvekilliğinin TBMM Kararı İle Düşmesi
- Milletvekilinin istifa etmesi
- Milletvekilinin meclis çalışmalarına 1 ay içersinde 5 birleşim izinsiz yada mazeretsiz olarak katılmaması.
- Milletvekilliğine bağdaşmayan bir görevi sürdürmekte ısrar etme
NOT: Milletvekilliği düşürülen ve dokunulmazlığı kaldırılan kişi bunun iptali için 7 gün içinde Anayasa Mahkemesine başvurabilir.(Yalnız TBMM kararı ile düşürülmelerde geçerlidir) Mahkeme bunu 15 gün içinde karara bağlar.
YASAMA DOKUNULMAZLIĞI
Seçimlerden önce veya sonra bir suç işlediği idda edilen milletvekili TBMM kararı olmadıkça göz altına alınamaz, sorguya çekilemez,tutuklanamaz ve yargılanamaz.
Yasama dokunulmazlığı milletvekillerini hukuk davalarına karşı korumaz, işlediği fiillerde zaman aşımı söz konusu değildir.Dokunulmazlık mutlak değil, geçicidir. Eğer isterse TBMM tarafından dokunulmazlık kaldırılabilir.
2 durumda yasama dokunulmazlığı işlemez:
1- Ağır ceza gerektiren suç üstü hali
2- Soruşturulmasına seçimlerden önce başlanmış olması koşulu ile "devletin ülkesi ve milletiyle, bölünmez bütünlüğüne yönelik faaliyetler"
ARA SEÇİMLER
İki genel seçim arasında TBMM üyeliklerinde boşalma olması durumunda yapılan seçimlere denir. Ara seçimler yalnız boşalmaların gerçekleştiği illerde veyalnız boşalan milletvekili sayısı kadar yapılır.
- İki genel seçim arasında yalnız 1 ara seçim yapılabilir. - Genel seçimlerden 30 ay geçmedikçe ara seçim yapılamaz.
- Genel seçimlere 1 yıl kala ara seçim yapılamaz.
-Meclis üye tamsayısının en az %5i kadar bir boşalma olursa ara seçim yapmak zorunludur. Bu durumda 30 ay şartı aranmaz ama 1 yıl şartı aranır.
-Bir ili yada bir seçim çevresini temsil eden hiç milletvekili kalmazsa ara seçim yapmak zorunludur. Bu durumda 30 ay ve 1 yıl şartı aranmaz.
YEREL SEÇİMLER
- 5 Yılda bir yapılır.
Yerel seçimlerde doğrudan halk tarafından seçilenler:
1) Belediye Başkanı
2) Belediye Meclis Üyeleri (Büyükşehir MEclis Üyeleri HARİÇ)
3) İl Genel meclisi
4) Muhtarlar
5) Köy ihtiyar heyeti
SEÇİMLERDE OY KULLANMAYACAKLAR
1- T.C vatandaşı olmayanlar (Çifte vatandaşlar oy kullanabilir)
2- 18 yaşından küçükler oy kullanamaz.
3- Kısıtlılar oy kullanamazlar.
4- Askeri öğrenciler oy kullanamaz.
5- Silah altında ki er ve erbaşlar.
6- Taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç,ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler oy kullanamaz.
NOT: Tutuklular, göz altındakiler ve sorgulanlar oy kullanır.
YÜKSEK SEÇİM KURULU - YSK
- 1961 Anayasası ile kurulmuştur.
- YSK üyelerini Yargıtay ve Danıştay seçer. Kendi üyeleri arasından seçilir. 7 asil+ 4 yedek= 11 üyeden oluşur.
- YSK,seçimlerin genel yönetimi, işleyişi ve düzeninden sorumludur.
- YSK, seçim sonuçlarına yapılan itirazları inceler ve karara bağlar.
- YSK, kararlarına yargı yolu kapalıdır.
- Seçimlerde illerin çıkaracağı milletvekili sayısını blirler.
- Bir kişinin seçimlerde milletvekili yada başkan adayı olup olamayacağına YSK karar verir.
!!!YSK yüksek mahkeme değildir.